اتیلن دی آمین تترا استیک اسید

تیلن دی آمین تترا استیک اسید (به انگلیسی: Ethylenediaminetetraacetic acid) یک ماده شیمیایی است که برای اهداف صنعتی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این ماده جامد یک آمینو کربوکسیلیک اسید بی‌رنگ و محلول در آب می‌باشد. باز مزدوج این اسید، اتیلن دی آمین تترا استات می‌باشد. از این ماده به صورت گسترده برای انحلال آهک استفاده می‌شود. سودمندی این ماده ناشی از ایفای نقش لیگاند شش دندانه ای و عامل کلاته‌کننده می‌باشد که در واقع باعث توانایی آن در جداسازی یون‌های فلزی مثل   و شده‌است. یون‌های فلزی پس از برقراری پیوند با EDTA و تشکیل کمپلکس در محلول باقی می‌مانند ولی از واکنش پذیری آن‌ها کاسته می‌شود. EDTA به صورت نمک‌های مختلف به ویژه دی سدیم EDTA و کلسیم دی سدیم EDTA تولید می‌شود.

صنعت

در صنعت از EDTA عمدتاً برای جداسازی یون‌های فلزی در محلول‌های آبی استفاده می‌شود. در صنعت پارچه این ماده از تغییر رنگ پارچه‌های رنگ شده توسط یون‌های فلزی جلوگیری می‌کند. در صنعت کاغذ و خمیر کاغذ از توان یون‌های فلزی به ویژه  برای کاتالیز کردن تسهیم نامتناسب هیدروژن پراُکسید جلوگیری می‌نماید. به همین روش EDTA در برخی از مواد خوراکی به عنوان نگهدارنده یا پایدارکننده اضافه می‌شود تا از رنگ زدایی اکسایشی کاتالیز شده توسط یون‌های فلزی جلوگیری نماید.در نوشابه‌های حاوی اسید اسکوربیک و سدیم بنزوات، EDTA تشکیل بنزن (سرطان زا) را کاهش می‌دهد.

کاهش سختی آب در مصارف خشکشویی و از بین بردن پوسته‌های ایجاد شده در دیگ‌های بخار از طریق برقرای پیوند بین، و سایر یون‌های فلزی با EDTA یا کمپلکس کننده‌های مربوط به آن انجام می‌شود. زمانی که این یون‌ها با EDTA پیوند برقرار می‌کنند تمایل خود برای رسوب شدن یا تداخل با صابون‌ها و شوینده‌ها از دست می‌دهند. به دلایل مشابه محلول‌های پاک‌کننده اغلب حاوی EDTA می‌باشند. به همین دلیل در صنعت سیمان از EDTA برای تعیین مقدار آهک آزاد و منگنز آزاد در سیمان و کلینکرها استفاده می‌شود.

قابل انحلال سازی یون‌های آهن در pH خنثی یا کمی پایین‌تر از آن می‌تواند با استفاده از EDTA انجام شود. این ویژگی در کشت هیدروپونیک در کشاورزی سودمند خواهد بود. با این حال با توجه به وابستگی تشکیل لیگاند به pH، در خاک‌هایی با pH بالای خنثی EDTA برای بهبود حلالیت یون آهن مفید نخواهد بود. محلول آبی برای حذف (پاک سازی) هیدروژن سولفید از گازها به کار می‌روذ. این کار با اکسایش هیدروژن سولفید به گوگرد عنصری که غیر فرار می‌باشد انجام می‌پذیرد.

به همین روش می‌توان اکسیدهای نیتروژن را را از جریان‌های گازی با استفاده از حذف نمود. از خواص اکسیدکنندگی  همچنین در عکاسی برای قابل انحلال نمودن ذرات نقره استفاده می‌شود.

EDTA همچنین در جداسازی فلزات لانتانیدی از طریق کروماتوگرافی تبادل یونی به کار می‌رود